Nghi Thức Thánh Lễ Công Giáo Ngày Chúa Nhật
Dựa theo Sách Lễ Rôma 2002
Bản dịch Tiếng Việt được Tòa Thánh phê chuẩn ngày 10/05/2005
Giáo Hội Việt Nam áp dụng từ Lễ Phục Sinh 2006
Nghi thức Thánh Lễ Công giáo ngày Chúa Nhật bao gồm các phần chính: Nghi thức đầu lễ, Phụng vụ Lời Chúa, Phụng vụ Thánh Thể, Nghi thức Hiệp lễ, và Nghi thức Kết lễ. Dưới đây là chi tiết từng phần.
I. Nghi Thức Đầu Lễ
1. Ca Nhập Lễ
Khi cộng đoàn đã tề tựu đông đủ, linh mục cùng những người giúp lễ tiến đến bàn thờ trong khi cộng đoàn hát (hoặc đọc) ca nhập lễ. Khi tới bàn thờ, linh mục cùng những người giúp lễ cúi chào bàn thờ, rồi linh mục tiến lên hôn kính bàn thờ và xông hương (hoặc niệm hương). Sau đó, cùng với các người giúp lễ về ghế.
Dứt ca nhập lễ, linh mục đứng quay mặt về phía cộng đoàn, vừa làm dấu thánh giá vừa đọc:
Linh mục: Nhân danh Cha, và Con và Thánh Thần.
Cộng đoàn: Amen.
2. Lời Chào
Linh mục quay về phía cộng đoàn, dang tay chào:
Linh mục: Nguyện xin ân sủng Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta, tình yêu của Chúa Cha và ơn thông hiệp của Chúa Thánh Thần ở cùng tất cả anh (chị) em.
Cộng đoàn: Và ở cùng Cha.
Hoặc:
Linh mục: Chúa ở cùng anh chị em.
Cộng đoàn: Và ở cùng cha.
Linh mục, phó tế, hoặc thừa tác viên xứng hợp có thể nói vắn tắt ít lời hướng lòng cộng đoàn về Thánh lễ.
3. Nghi Thức Sám Hối
Linh mục kêu mời cộng đoàn sám hối:
Linh mục: Anh (chị) em, chúng ta hãy nhìn nhận tội lỗi chúng ta, để xứng đáng cử hành mầu nhiệm thánh.
Thinh lặng giây lát, rồi mọi người cùng đọc kinh Sám Hối:
Cộng đoàn: Tôi thú nhận cùng Thiên Chúa toàn năng, và cùng anh (chị) em: tôi đã phạm tội nhiều trong tư tưởng, lời nói, việc làm, và những điều thiếu sót.
(Đấm ngực mỗi lần đọc “lỗi tại tôi”)
Lỗi tại tôi, lỗi tại tôi, lỗi tại tôi mọi đàng.
Vì vậy, tôi xin Đức Bà Maria trọn đời đồng trinh, các Thiên Thần, các Thánh và anh (chị) em, khẩn cầu cho tôi trước tòa Thiên Chúa, Chúa chúng ta.
Linh mục đọc lời tha tội:
Linh mục: Xin Thiên Chúa toàn năng thương xót, tha tội, và dẫn đưa chúng ta đến sự sống muôn đời.
Cộng đoàn: Amen.
4. Kinh Thương Xót
Tiếp đến là Kinh Thương Xót:
Xướng: Xin Chúa thương xót chúng con.
Đáp: Xin Chúa thương xót chúng con.
Xướng: Xin Chúa Kitô thương xót chúng con.
Đáp: Xin Chúa Kitô thương xót chúng con.
Xướng: Xin Chúa thương xót chúng con.
Đáp: Xin Chúa thương xót chúng con.
5. Kinh Vinh Danh
Tiếp đến là hát hoặc đọc kinh Vinh Danh (không đọc trong Mùa Vọng và Mùa Chay):
Vinh danh Thiên Chúa trên các tầng trời,
và bình an dưới thế cho người thiện tâm.
Chúng con ca ngợi Chúa, chúng con chúc tụng Chúa,
chúng con thờ lạy Chúa, chúng con tôn vinh Chúa,
chúng con cảm tạ Chúa vì vinh quang cao cả Chúa.
Lạy Chúa là Thiên Chúa, là Vua trên trời,
Là Chúa Cha toàn năng.
Lạy Con Một Thiên Chúa, Chúa Giêsu Kitô (cúi đầu),
Lạy Chúa là Thiên Chúa, là Chiên Thiên Chúa,
là Con Đức Chúa Cha.
Chúa xóa tội trần gian, xin thương xót chúng con;
Chúa xóa tội trần gian, xin nhậm lời chúng con cầu khẩn.
Chúa ngự bên hữu Đức Chúa Cha, xin thương xót chúng con.
Vì, lạy Chúa Giêsu Kitô (cúi đầu), chỉ có Chúa là Đấng Thánh,
chỉ có Chúa là Chúa, chỉ có Chúa là Đấng Tối Cao,
cùng Đức Chúa Thánh Thần trong vinh quang Đức Chúa Cha.
Amen.
6. Lời Nguyện Đầu Lễ
Dứt kinh Vinh Danh, linh mục chắp tay nói:
Linh mục: Chúng ta dâng lời cầu nguyện.
Linh mục dang tay đọc lời nguyện nhập lễ, kết thúc:
Linh mục: ... Chúng con cầu xin, nhờ Đức Giêsu Kitô Con Chúa, là Thiên Chúa, và là Chúa chúng con, Người hằng sống và hiển trị cùng Chúa, hiệp nhất với Chúa Thánh Thần đến muôn thuở muôn đời.
Cộng đoàn: Amen.
Cộng đoàn ngồi.
II. Phụng Vụ Lời Chúa
1. Bài Đọc 1
Người đọc sách đến giảng đài, đọc bài đọc 1, trích từ sách hoặc thư. Cộng đoàn ngồi nghe. Cuối bài đọc:
Người đọc: Đó là Lời Chúa.
Cộng đoàn: Tạ ơn Chúa.
2. Đáp Ca
Xướng viên hoặc ca viên đọc hoặc hát thánh vịnh. Cộng đoàn đáp lại bằng câu đáp.
3. Bài Đọc 2
Người đọc sách đọc bài đọc 2, trích từ sách hoặc thư. Cuối bài đọc:
Người đọc: Đó là Lời Chúa.
Cộng đoàn: Tạ ơn Chúa.
4. Alleluia
Cộng đoàn hát hoặc đọc Alleluia, nội dung tùy theo Thánh lễ.
5. Đọc Phúc Âm
Phó tế hoặc linh mục mang hương nến đến giảng đài, bắt đầu:
Phó tế/Linh mục: Chúa ở cùng anh chị em.
Cộng đoàn: Và ở cùng cha (thầy).
Phó tế/Linh mục: Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo thánh (Mátthêu / Máccô / Luca / Gioan).
Phó tế/linh mục ghi dấu thánh giá trên sách, trán, miệng, và ngực. Cộng đoàn đáp:
Cộng đoàn: Lạy Chúa, vinh danh Chúa (làm dấu thánh giá trên trán, miệng, ngực).
Nếu có xông hương, phó tế/linh mục xông hương sách, rồi công bố Tin Mừng. Kết thúc:
Phó tế/Linh mục: Đó là lời Chúa.
Cộng đoàn: Lạy Chúa Kitô, ngợi khen Chúa (cúi đầu khi đọc danh Chúa Kitô).
Phó tế/linh mục hôn sách và đọc thầm:
Phó tế/Linh mục: Nhờ những lời Tin Mừng vừa đọc, xin Chúa xóa tội chúng con.
6. Giảng Lễ
Linh mục giảng lễ, cộng đoàn ngồi nghe.
7. Kinh Tin Kính
Cộng đoàn đứng, tuyên xưng đức tin qua Kinh Tin Kính:
Tôi tin kính một Thiên Chúa là Cha toàn năng,
Đấng tạo thành trời đất, muôn vật hữu hình và vô hình.
Tôi tin kính một Chúa Giêsu Kitô, Con Một Thiên Chúa,
Sinh bởi Đức Chúa Cha từ trước muôn đời.
Người là Thiên Chúa bởi Thiên Chúa,
Ánh Sáng bởi Ánh Sáng,
Thiên Chúa thật bởi Thiên Chúa thật,
được sinh ra mà không phải được tạo thành,
đồng bản thể với Đức Chúa Cha:
nhờ Người mà muôn vật được tạo thành.
Vì loài người chúng ta và để cứu độ chúng ta,
Người đã từ trời xuống thế.
(Cúi mình từ “Bởi phép Đức Chúa Thánh Thần” đến “và đã làm người”)
Bởi phép Đức Chúa Thánh Thần,
Người đã nhập thể trong lòng Trinh Nữ Maria,
và đã làm người.
Người chịu đóng đinh vào thập giá vì chúng ta,
thời quan Phongxiô Philatô;
Người chịu khổ hình và mai táng,
ngày thứ ba Người sống lại như lời Thánh Kinh.
Người lên trời, ngự bên hữu Đức Chúa Cha,
và Người sẽ lại đến trong vinh quang
để phán xét kẻ sống và kẻ chết,
Nước Người sẽ không bao giờ cùng.
Tôi tin kính Đức Chúa Thánh Thần
là Thiên Chúa và là Đấng ban sự sống,
Người bởi Đức Chúa Cha và Đức Chúa Con mà ra,
Người được phụng thờ và tôn vinh
cùng với Đức Chúa Cha và Đức Chúa Con:
Người đã dùng các tiên tri mà phán dạy.
Tôi tin Hội Thánh duy nhất, thánh thiện,
công giáo và tông truyền.
Tôi tuyên xưng có một Phép Rửa để tha tội.
Tôi trông đợi kẻ chết sống lại và sự sống đời sau.
Amen.
(Lưu ý: Thay vì Kinh Tin Kính Nicêa - Constantinôpôli, có thể đọc Kinh Tin Kính các Thánh Tông đồ, đặc biệt trong Mùa Chay và Mùa Phục Sinh, theo quyết định của HĐGMVN).
8. Lời Nguyện Tín Hữu
Sau lời kêu gọi của linh mục, xướng viên đọc lời cầu nguyện chung. Sau mỗi lời cầu:
Xướng viên: Chúng ta hãy cầu nguyện.
Cộng đoàn: Lạy Chúa. Xin nghe tiếng con kêu cầu cùng Chúa.
Hoặc:
Xướng viên: Chúng con cầu xin Chúa.
Cộng đoàn: Xin Chúa nhậm lời chúng con.
Linh mục đọc lời cầu nguyện chung, kết thúc:
Linh mục: ... Chúng con cầu xin, nhờ Đức Kitô Chúa Chúng Con.
Cộng đoàn: Amen.
Cộng đoàn ngồi.
III. Phụng Vụ Thánh Thể
Ca đoàn hát ca tiến lễ. Những người giúp lễ mang chén thánh, khăn thánh, khăn lau chén, và sách lễ lên bàn thờ.
1. Dâng Bánh và Rượu
Linh mục cầm đĩa thánh đựng bánh, nâng lên, cầu nguyện, rồi đặt lên khăn thánh. Phó tế/linh mục rót rượu và một chút nước vào chén thánh, cầu nguyện, rồi đặt lên khăn thánh.
Xông hương của lễ và bàn thờ, rồi phó tế/người giúp lễ xông hương cho linh mục và cộng đoàn. Linh mục đọc thầm lời cầu nguyện, quay mặt về cộng đoàn:
Linh mục: Anh chị em hãy cầu nguyện để hy lễ của tôi cũng là của anh chị em được Thiên Chúa là Cha toàn năng chấp nhận.
Cộng đoàn: Xin Chúa nhận hy lễ bởi tay cha, để ca tụng tôn vinh danh Chúa, và mưu ích cho chúng ta cùng toàn thể Hội Thánh Người.
2. Lời Nguyện Tiến Lễ
Linh mục dang tay đọc lời nguyện tiến lễ, kết thúc:
- Nếu thưa với Chúa Cha:
... Chúng con cầu xin nhờ Đức Kitô, Chúa chúng con.
- Nếu thưa với Chúa Cha, nhưng nói tới Chúa Giêsu:
... Người hằng sống và hiển trị muôn đời.
- Nếu thưa với Chúa Giêsu:
... Chúa hằng sống và hiển trị muôn đời.
Cộng đoàn: Amen.
3. Lời Tiền Tụng
Linh mục bắt đầu:
Linh mục: Chúa ở cùng anh chị em.
Cộng đoàn: Và ở cùng cha.
Linh mục: Hãy nâng tâm hồn lên.
Cộng đoàn: Chúng con đang hướng về Chúa.
Linh mục: Hãy tạ ơn Chúa là Thiên Chúa chúng ta.
Cộng đoàn: Thật là chính đáng.
Linh mục đọc lời tiền tụng tùy theo mùa phụng vụ. Ví dụ, Chúa Nhật III Phục Sinh:
Linh mục: Lạy Chúa, chúng con tuyên xưng Chúa mọi lúc, nhất là trong mùa cực thánh này, chúng con càng hãnh diện tung hô Chúa khi Đức Kitô đã được hiến tế làm Chiên Vượt Qua của chúng con, thật là chính đáng, phải đạo và đem lại ơn cứu độ cho chúng con.
Người không ngừng hiến thân vì chúng con, và luôn làm trạng sư bênh vực chúng con trước tòa Chúa. Người đã bị sát tế mà không còn chết nữa, dù đã bị giết mà vẫn sống luôn mãi.
Vì thế với niềm hân hoan chứa chan trong lễ Phục Sinh, toàn thể nhân loại trên khắp địa cầu đều nhảy mừng. Cũng vậy, các Dũng thần và các Quyền thần không ngừng hát bài ca chúc tụng vinh quang Chúa rằng:
Cộng đoàn đồng thanh:
Cộng đoàn: Thánh! Thánh! Thánh!
Chúa là Thiên Chúa các đạo binh.
Trời đất đầy vinh quang Chúa.
Hoan hô Chúa trên các tầng trời.
Chúc tụng Đấng ngự đến nhân danh Chúa.
Hoan hô Chúa trên các tầng trời.
4. Kinh Tạ Ơn II
Chủ tế dang tay đọc:
Chi tế: Lạy Chúa, Chúa thật là Đấng Thánh, là nguồn mọi sự thánh thiện.
Cộng đoàn quỳ. Chủ tế đặt tay trên lễ vật:
Chủ tế: Vì thế, chúng con nài xin Chúa dùng ơn Thánh Thần Chúa thánh hóa những của lễ này,
Chủ tế làm dấu thánh giá trên bánh và rượu:
để trở nên cho chúng con Mình và Máu Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng con.
Chủ tế cầm bánh, nâng lên, đọc:
Chủ tế: Khi tự nguyện nộp mình chịu khổ hình, Người cầm lấy bánh, tạ ơn, bẻ ra và trao cho các môn đệ mà nói:
(Hơi cúi mình)
Tất cả các con hãy nhận lấy mà ăn: Vì này là Mình Thầy, sẽ bị nộp vì các con.
Chủ tế nâng bánh thánh cho cộng đoàn thấy, đặt xuống, cúi mình thờ lạy. Cộng đoàn cúi đầu.
Chủ tế cầm chén thánh, nâng lên, đọc:
Chủ tế: Cùng một thể thức ấy, sau bữa ăn tối, Người cầm lấy chén, cũng tạ ơn, trao cho các môn đệ mà nói:
(Hơi cúi mình)
Tất cả các con hãy nhận lấy mà uống: Vì này là chén Máu Thầy, Máu giao ước mới và vĩnh cửu, sẽ đổ ra cho các con và nhiều người được tha tội. Các con hãy làm việc này mà nhớ đến Thầy.
Chủ tế nâng chén, đặt xuống, cúi mình thờ lạy. Cộng đoàn cúi đầu.
5. Tung Hô
Chủ tế nói:
Chủ tế: Đây là mầu nhiệm đức tin.
Cộng đoàn tung hô:
Cộng đoàn: Lạy Chúa, chúng con loan truyền Chúa chịu chết, và tuyên xưng Chúa sống lại, cho tới khi Chúa đến.
Chủ tế tiếp tục:
Chủ tế: Vì vậy, lạy Chúa, khi kính nhớ Con Chúa chịu chết và sống lại, chúng con dâng lên Chúa bánh trường sinh và chén cứu độ để tạ ơn Chúa, vì Chúa đã thương cho chúng con được xứng đáng hầu cận trước Tôn Nhan và phụng sự Chúa. Chúng con tha thiết nài xin Chúa cho chúng con khi thông phần Mình và Máu Đức Kitô, được quy tụ nên một nhờ Chúa Thánh Thần.
Đồng tế 1:
Đồng tế 1: Lạy Chúa, xin nhớ đến Hội Thánh Chúa lan rộng khắp hoàn cầu, để kiện toàn Hội Thánh trong đức mến, cùng với Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Đức Giám Mục ... (tùy giáo phận) chúng con và toàn thể hàng giáo sĩ.
(Trong Thánh lễ cầu cho kẻ qua đời, thêm ý cầu nguyện như sau):
Xin nhớ đến tôi tớ Chúa là ... mà (hôm nay) Chúa đã gọi ra khỏi đời này về với Chúa. Xin ban cho kẻ đã chết như Con Chúa, thì cũng được sống lại như Người.
Đồng tế 2:
Đồng tế 2: Xin Chúa cũng nhớ đến anh chị em chúng con đang an nghỉ trong niềm hy vọng sống lại, và mọi người, đặc biệt các bậc tổ tiên, ông bà, cha mẹ và thân bằng quyến thuộc chúng con đã ly trần trong tình thương của Chúa. Xin cho hết thảy được vào hưởng ánh sáng Tôn Nhan Chúa. Chúng con nài xin Chúa thương xót tất cả chúng con, cho chúng con được đồng hưởng sự sống đời đời, cùng với Đức Trinh Nữ Maria, Mẹ Thiên Chúa, các Thánh Tông Đồ và toàn thể các thánh, đã sống đẹp lòng Chúa qua mọi thời đại, và cùng với các Ngài, chúng con được ca ngợi và tôn vinh Chúa,
Chủ tế cầm đĩa và chén, nâng lên:
Chủ tế: Chính nhờ Người, với Người và trong Người, Mà mọi danh dự và vinh quang đều qui về Chúa Là Cha toàn năng, trong sự hợp nhất của Chúa Thánh Thần đến muôn đời.
Cộng đoàn tung hô:
Cộng đoàn: Amen.
IV. Nghi Thức Hiệp Lễ
Chủ tế chắp tay đọc:
Chủ tế: Vâng lệnh Chúa Cứu Thế, và theo thể thức Người dạy, chúng ta dám nguyện rằng:
Cộng đoàn đứng, cùng chủ tế đọc:
Lạy Cha chúng con ở trên trời,
chúng con nguyện danh Cha cả sáng,
Nước Cha trị đến,
Ý Cha thể hiện dưới đất cũng như trên trời.
Xin Cha cho chúng con hôm nay lương thực hằng ngày,
và tha nợ chúng con
như chúng con cũng tha kẻ có nợ chúng con;
xin chớ để chúng con sa chước cám dỗ,
nhưng cứu chúng con cho khỏi sự dữ.
Chủ tế đọc một mình:
Chủ tế: Lạy Chúa, xin cứu chúng con khỏi mọi sự dữ, xin đoái thương cho những ngày chúng con đang sống được bình an. Nhờ Chúa rộng lòng thương cứu giúp, Chúng con sẽ luôn luôn thoát khỏi tội lỗi và được an toàn khỏi mọi biến loạn, đang khi chúng con mong đợi niềm hy vọng hồng phúc, và ngày trở lại của Chúa Giêsu Kitô, Đấng Cứu Độ chúng con.
Cộng đoàn tung hô:
Cộng đoàn: Vì vương quyền, uy lực và vinh quang là của Chúa đến muôn đời.
Chủ tế đọc:
Chủ tế: Lạy Chúa Giêsu Kitô, Chúa đã nói với các Tông đồ rằng: “Thầy để lại bình an cho các con, Thầy ban bình an của Thầy cho các con”. Xin đừng chấp tội chúng con, nhưng xin nhìn đến đức tin của Hội Thánh Chúa; xin đoái thương ban cho Hội Thánh được bình an và hợp nhất theo thánh ý Chúa. (Chắp tay) Chúa hằng sống và hiển trị muôn đời.
Cộng đoàn:
Cộng đoàn: Amen.
Chủ tế quay về cộng đoàn:
Chủ tế: Bình an của Chúa hằng ở cùng anh chị em.
Cộng đoàn: Và ở cùng cha.
Chủ tế/phó tế nói:
Chủ tế/Phó tế: Anh chị em hãy chúc bình an cho nhau.
Mọi người chúc bình an. Chủ tế chúc bình an cho phó tế/người giúp lễ, rồi bẻ bánh, bỏ một miếng nhỏ vào chén, cầu nguyện thầm. Cộng đoàn hát/đọc:
Lạy Chiên Thiên Chúa, Đấng xóa tội trần gian: xin thương xót chúng con.
Lạy Chiên Thiên Chúa, Đấng xóa tội trần gian: xin thương xót chúng con.
Lạy Chiên Thiên Chúa, Đấng xóa tội trần gian: xin ban bình an cho chúng con.
Chủ tế cầm bánh thánh, quay về cộng đoàn:
Chủ tế: Đây Chiên Thiên Chúa, đây Đấng xóa tội trần gian, phúc cho ai được mời đến dự tiệc Chiên Thiên Chúa.
Cộng đoàn đọc:
Cộng đoàn: Lạy Chúa, con chẳng đáng Chúa ngự vào nhà con, nhưng xin Chúa phán một lời, thì linh hồn con sẽ lành mạnh.
Cộng đoàn ngồi, đọc kinh Dọn Mình Hiệp Lễ. Chủ tế đọc thầm:
Chủ tế: Xin Mình Thánh Chúa Giêsu gìn giữ con, cho con được sống muôn đời.
Chủ tế rước Mình Thánh, rồi cầm chén, đọc thầm:
Chủ tế: Xin Máu Thánh Chúa Kitô gìn giữ con, cho con được sống muôn đời.
Chủ tế rước Máu Thánh, rồi cầm đĩa/chén đến từng người rước lễ, nâng bánh thánh:
Chủ tế: Mình Thánh Chúa Kitô.
Người rước lễ: Amen.
Sau rước lễ, người rước lễ về chỗ, cầu nguyện. Ca đoàn hát thánh vịnh/thánh ca tạ ơn.
1. Lời Nguyện Hiệp Lễ
Chủ tế đứng tại ghế hoặc bàn thờ:
Chủ tế: Chúng ta dâng lời cầu nguyện.
Chủ tế đọc lời cầu nguyện hiệp lễ, kết thúc:
- Nếu thưa với Chúa Cha:
... Chúng con cầu xin nhờ Đức Kitô, Chúa chúng con.
- Nếu thưa với Chúa Cha, nhưng nói tới Chúa Giêsu:
... Người hằng sống và hiển trị muôn đời.
- Nếu thưa với Chúa Giêsu:
... Chúa hằng sống và hiển trị muôn đời.
Cộng đoàn: Amen.
V. Nghi Thức Kết Lễ
Nếu có thông báo, nói lúc này. Chủ tế quay về cộng đoàn:
Chủ tế: Chúa ở cùng anh chị em.
Cộng đoàn: Và ở cùng cha.
Chủ tế ban phép lành:
Chủ tế: Xin Thiên Chúa toàn năng là Cha, và Con và Thánh Thần ban phúc lành cho anh chị em.
Cộng đoàn: Amen.
Phó tế/chủ tế:
Phó tế/Chủ tế: Lễ xong, chúc anh chị em đi bình an.
Cộng đoàn: (Cúi đầu) Tạ ơn Chúa.
Chủ tế hôn bàn thờ, cúi chào bàn thờ cùng người giúp lễ, rồi về phòng thánh.
Cộng đoàn thường ở lại đọc các kinh trước tượng Đức Mẹ: Kinh Cám Ơn, Kinh Trông Cậy, Kinh Cầu Các Thánh,... làm dấu Thánh giá, rồi ra về.